Đại biểu Quốc hội 'gọi tên' thách thức và hiến kế phát triển kinh tế

Phát biểu về tình hình kinh tế - xã hội trong phiên thảo luận sáng 17/6, đại biểu Nguyễn Ngọc Sơn (đại biểu hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường) nhận định trong năm 2024 và những tháng đầu năm 2025, kinh tế Việt Nam ghi nhận nhiều điểm sáng tích cực.

Những kết quả này, theo ông, cho thấy sự chỉ đạo quyết liệt của Trung ương, đặc biệt là Tổng Bí thư Tô Lâm, sự đồng hành và chia sẻ của Quốc hội, sự điều hành linh hoạt của Chính phủ cùng sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị.

Trong đó, tăng trưởng GDP đạt 7,09% - vượt mục tiêu Quốc hội đề ra, cho thấy đà phục hồi vững chắc trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động. Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu tăng 15,4%, lần đầu tiên kim ngạch xuất khẩu vượt mốc 400 tỷ USD, khẳng định sức bật của khu vực sản xuất và xuất khẩu.

Vốn FDI giải ngân đạt mức cao kỷ lục 25,4 tỷ USD, phản ánh niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài vào môi trường kinh doanh Việt Nam.

Ông Sơn cũng ghi nhận các lĩnh vực chuyển đổi số, thương mại điện tử, du lịch và dịch vụ đều phục hồi mạnh mẽ.

Dù vậy, vị đại biểu nhận định nền kinh tế vẫn đối mặt với nhiều thách thức. Điển hình là việc tăng trưởng còn phụ thuộc vào các động lực truyền thống, như xuất khẩu, đầu tư công và FDI, trong khi các động lực mới như kinh tế số, công nghệ cao, kinh tế xanh còn chưa phát huy hiệu quả. Tỷ trọng kinh tế số năm 2024 ước chỉ đạt 18-18,3% GDP.

Một thách thức khác được ông Sơn chỉ ra là doanh nghiệp trong nước còn yếu về năng lực cạnh tranh.

“Hiện có tới 98% doanh nghiệp là nhỏ và siêu nhỏ. Thống kê cho thấy hơn 57% doanh nghiệp này dù có nhiều chính sách hỗ trợ từ phía Chính phủ nhưng vẫn khó tiếp cận tín dụng, tỷ lệ tiếp cận vốn thấp do yêu cầu tài sản thế chấp và quy trình phức tạp, ít khả năng đổi mới công nghệ”, ông Sơn nêu thực tế.

Cũng theo ông Sơn, FDI chưa tạo giá trị gia tăng cao, vẫn chủ yếu tập trung vào lĩnh vực lắp ráp, gia công. Tỷ lệ nội địa hóa trong khu vực FDI vẫn dưới 30% ở nhiều ngành công nghiệp chế biến - chế tạo, và chưa có liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp trong nước.

Đặc biệt, ông cho rằng chất lượng nguồn nhân lực còn là điểm nghẽn; một số chính sách chưa theo kịp thực tiễn.

“Những thách thức trên đòi hỏi Chính phủ cần có những hành động cụ thể, chi tiết, tiếp tục đột phá thể chế, đổi mới tư duy làm chính sách, cơ cấu lại chính sách tài khóa, tiền tệ, nâng cao hiệu quả đầu tư công, tháo gỡ rào cản cho doanh nghiệp tư nhân và có chiến lược thu hút FDI mang lại giá trị gia tăng cao hơn”, ông Sơn nêu quan điểm.

Ông cũng góp ý cần đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực để tạo nền tảng cho tăng trưởng nhanh, bền vững trong thời gian tới.

“Nếu tiếp tục có những cải cách thể chế mạnh mẽ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị Nhà nước, Chính phủ sẽ không những giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô mà còn tạo nền tảng thuận lợi để phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng năm 2025 và những năm tiếp theo”, ông Sơn nhận định.

Đại biểu Trần Hoàng Ngân (TPHCM) cũng ghi nhận dù bối cảnh không thuận lợi nhưng kinh tế vẫn đạt nhiều kết quả tích cực khi kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát, thu nhập bình quân đầu người tiệm cận mức trung bình cao.

Đặc biệt, ông Ngân cho biết chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam đã tăng 2 bậc, chỉ số thương hiệu tăng 1 bậc và chỉ số hạnh phúc của đất nước tăng 8 bậc, xếp hạng 46/143.

Để tiếp tục phát triển kinh tế nhanh và bền vững, ông Ngân cho rằng cần kiên trì ba đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng và nhân lực. Cùng với đó, cần cơ cấu lại ba động lực tăng trưởng truyền thống xuất khẩu, đầu tư và tiêu dùng.

Trong đó, đại biểu Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh sự cần thiết phải sớm điều chỉnh lại Luật thuế thu nhập cá nhân theo hướng nâng mức giảm trừ gia cảnh. “Tôi nghĩ không thể chậm trễ hơn vấn đề này”, ông Ngân nói.

Song song với đó, theo đại biểu, cần khơi thông các động lực phát triển mới về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát huy động lực không gian phát triển mới.

Nếu chúng ta có một thể chế tương thích và đầu tư hạ tầng đồng bộ, ba động lực mới này sẽ giúp chúng ta tăng tốc trong thời gian tới, theo lời ông Ngân.